ដកស្រង់និងបកប្រែពី Associated Press (AP)
ភ្នំពេញ៖ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាបានធ្វើដំណើរទៅបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃអាទិត្យក្នុងការបោះឆ្នោតថ្នាក់មូលដ្ឋានដែលជាឱកាសបោះឆ្នោតលើកដំបូងចាប់តាំងពីគណបក្សកាន់អំណាចកាន់អំណាចយូរ។ លោក ហ៊ុន សែន បានយកឈ្នះការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ២០១៨ ដែលត្រូវបានរិះគន់យ៉ាងចាស់ដៃថាអយុត្តិធម៌។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ប្រាកដថានឹងឈានទៅរកការទទួលបានជ័យជម្នះជាថ្មីម្តងទៀត បន្ទាប់ពីអ្វីដែលការិយាល័យសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានចោទប្រកាន់កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថាជាសញ្ញាណនៃ «ការគំរាមកំហែង ការបំភិតបំភ័យ និងការរារាំងដល់បេក្ខជនប្រឆាំង។ ”
ទីភ្នាក់ងារនេះបាននិយាយថា “បេក្ខជនបានប្រឈមមុខនឹងការរឹតបន្តឹង និងការសងសឹកជាច្រើនដែលបានរារាំងសកម្មភាពរបស់ពួកគេ ជាមួយនឹងការដាក់ពន្ធនាគារបេក្ខជនមួយចំនួនដែលហាក់ដូចជាត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីទប់ស្កាត់យុទ្ធនាការនយោបាយ” ។ គេបានបន្ថែមថា យ៉ាងហោចណាស់បេក្ខជន និងសកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងចំនួនប្រាំមួយនាក់កំពុងជាប់ឃុំនៅរយៈពេលបួនថ្ងៃមុនពេលបោះឆ្នោតដោយរង់ចាំការកាត់ក្តី ខណៈដែលអ្នកផ្សេងទៀតដែលត្រូវបានកោះហៅពីបទចោទពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយ បានគេចលាក់ខ្លួន។
គណៈប្រតិភូកម្ពុជានៅការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិទីក្រុងហ្សឺណែវបាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថា ការរិះគន់នេះគឺ “ខុសឆ្គង ជានយោបាយ និងការមិនគ្រប់លក្ខណៈ”។ គេបាននិយាយថា “គណបក្សនយោបាយទាំងអស់ រួមទាំងគណបក្សប្រឆាំង បានអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ពួកគេយ៉ាងពេញលេញស្របតាមច្បាប់ និងកាលវិភាគដែលបានចុះបញ្ជីដោយគ្មានការគំរាមកំហែង និងការរារាំងណាមួយឡើយ”។
លោក ហ៊ុន សែន ជាមេដឹកនាំផ្តាច់ការក្នុងរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យដែលមានឈ្មោះថាកាន់អំណាចអស់៣៧ឆ្នាំ។ លោកបាននិយាយថា លោកមានបំណងបន្តកាន់តំណែងរហូតដល់ឆ្នាំ ២០២៨ ហើយបានគាំទ្រកូនប្រុសម្នាក់ឲ្យឡើងស្នងតំណែង។
គណបក្សរបស់លោកជាគណបក្សតែមួយគត់ដែលដាក់បេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតទូទាំងប្រទេសក្នុងឃុំសង្កាត់ទាំង ១.៦៥២។ គូប្រជែងដ៏ធំតែមួយគត់របស់ខ្លួន គឺគណបក្សភ្លើងទៀន មានបេក្ខជនក្នុងឃុំ-សង្កាត់ចំនួន ១.៦៣២ ហើយគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច មានបេក្ខជនប្រកួតប្រជែងក្នុងឃុំ-សង្កាត់ចំនួន ៦៨៨។ មានបេក្ខជនសរុបចំនួន ៨២,៧៨៦នាក់ មកពីគណបក្សនយោបាយចំនួន១៧ ដែលមានអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ៩,២លាននាក់។
ការបោះឆ្នោតថ្នាក់មូលដ្ឋានធ្វើឡើងមួយឆ្នាំមុនការបោះឆ្នោតជាតិសកល ហើយត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការសាកល្បងកម្លាំងរបស់គណបក្ស។
នៅក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ចុងក្រោយក្នុងឆ្នាំ 2017 គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំបានបង្ហាញពីភាពខ្លាំងដែលមិននឹកស្មានដល់ ដែលនាំឱ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើការបង្ក្រាប ក៏ដូចជាបំផ្លាញប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ។ គណបក្សនេះត្រូវបានរំលាយដោយតុលាការកំពូល ក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទក្បត់ជាតិ ដែលត្រូវបានគេមើលឃើញយ៉ាងទូលំទូលាយថាមានហេតុផលនយោបាយ ហើយសារព័ត៌មានសេរីត្រូវបានបណ្តេញចេញពីអាជីវកម្ម ឬដោយការទិញអោយចុះចូល។
បើគ្មានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅលើសន្លឹកឆ្នោតទេ គណបក្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានធានានូវជ័យជម្នះនៅក្នុងការបោះឆ្នោតសកលនៅឆ្នាំបន្ទាប់។
ប្រទេសលោកខាងលិចជាច្រើនបានដាក់ទណ្ឌកម្មលើរដ្ឋាភិបាលបន្ទាប់ពីបានសន្និដ្ឋានថាការបោះឆ្នោតឆ្នាំ 2018 មិនសេរី ឬយុត្តិធម៌។ វិធានការដ៏តឹងរ៉ឹងបំផុតបានមកពីសហភាពអឺរ៉ុប ដែលបានដកសិទ្ធិពាណិជ្ជកម្មអនុគ្រោះពន្ធមួយចំនួន។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយដែលសមាជិកដឹកនាំកំពូលក៏ត្រូវបានបណ្តេញចេញពីមុខតំណែងនយោបាយដែរនោះ នៅតែត្រូវបានហាមឃាត់សិទ្ធិចូលរួមនយោបាយនៅកម្ពុជា។
គណបក្សភ្លើងទៀនឥឡូវនេះកំពុងស្វែងរកការប្រជែងជាមួយគណបក្សកាន់អំណាចដោយការប្រមូលផ្តុំអតីតអ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួន ទោះបីជាសកម្មភាពរបស់ខ្លួននៅតែត្រូវបានទប់ស្កាត់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរក៏ដោយ។
គណបក្សភ្លើងទៀនដើមឡើយត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៥ ដោយលោក សម រង្ស៊ី ដែលជាគូប្រជែងនយោបាយសំខាន់របស់លោក ហ៊ុន សែន ហើយក្រោយមកបានចូលរួមបង្កើតជាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លោក សម រង្ស៊ី ដែលប្រឈមមុខនឹងការយាយីតាមផ្លូវច្បាប់ បាននិរទេសខ្លួនឯងនៅប្រទេសបារាំង ហើយលោក កឹម សុខា សហស្ថាបនិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កំពុងត្រូវបានកាត់ទោសពីបទក្បត់ជាតិ។